Cylch 5: Pennod 5 Llwyfannau ar-lein

Cyflwyniad

Mae llwyfan gwerthu bwyd ar-lein yn fusnes technoleg sy’n hwyluso cyfnewid bwyd rhwng gwerthwyr a defnyddwyr. Rhaid i unrhyw fusnes sy’n gwerthu bwyd ar-lein, gan gynnwys busnesau dosbarthu bwyd, gael ei gofrestru fel busnes bwyd ^{(footnote 1)}. Mae’r ASB yn darparu canllawiau ar gyfer busnesau bwyd sy’n defnyddio llwyfannau ar-lein ^{(footnote 2)}. Bydd swyddog diogelwch bwyd o’r awdurdod lleol yn arolygu busnes i sicrhau ei fod yn dilyn cyfraith hylendid bwyd fel bod y bwyd yn ddiogel i’w fwyta. 

Gofynnodd Bwyd a Chi 2 i’r ymatebwyr am eu defnydd o wahanol fathau o lwyfannau ar-lein sy’n gwerthu bwyd, a’u profiadau ohonyn nhw. Gofynnwyd cwestiynau i ystod o lwyfannau ar-lein, fel busnesau bwyd a gwefannau dosbarthu bwyd, apiau rhannu bwyd, a marchnadoedd cyfryngau cymdeithasol. 

Mae’r bennod hon yn rhoi trosolwg o ddefnydd yr ymatebwyr o lwyfannau ar-lein, gan gynnwys pa mor aml mae pobl yn defnyddio llwyfannau ar-lein i brynu bwyd a diod, a’r mathau o fwyd a diod mae pobl yn eu harchebu trwy’r llwyfannau hyn. Mae hefyd yn darparu gwybodaeth am ymwybyddiaeth pobl a’u defnydd o sgoriau hylendid bwyd a gwybodaeth am alergenau ar lwyfannau ar-lein. 

Pa lwyfannau ar-lein a ddefnyddir i archebu bwyd neu ddiod ar-lein?

Ffynhonnell: Bwyd a Chi 2: Cylch 5 

Gofynnwyd i’r ymatebwyr nodi a oedden nhw erioed wedi archebu bwyd neu ddiod ar-lein trwy nifer o wahanol lwyfannau. Dywedodd dros hanner yr ymatebwyr eu bod wedi archebu bwyd neu ddiod o wefannau bwyty, siop tecawê neu gaffi (60%) neu gan gwmni archebu a dosbarthu ar-lein (er enghraifft, Just Eat, Deliveroo, Uber Eats) (55%). Roedd tua chwarter (27%) yr ymatebwyr wedi archebu trwy farchnad ar-lein (er enghraifft Amazon, Gumtree, Etsy), ac roedd tua 1 o bob 10 wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ap rhannu bwyd (er enghraifft Olio, Too Good To Go) (10%) neu lwyfannau cyfryngau cymdeithasol (er enghraifft, Facebook, Instagram, Nextdoor) (8%) (Ffigur 13) ^{(footnote 3)}.

Roedd defnyddio marchnadoedd ar-lein i archebu bwyd neu ddiod yn amrywio rhwng gwahanol gategorïau o bobl yn y ffyrdd canlynol:

• Grŵp oedran: roedd oedolion iau yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod o farchnad ar-lein o gymharu ag oedolion hŷn. Er enghraifft, roedd 40% o bobl 16-24 oed wedi archebu bwyd neu ddiod o farchnad ar-lein o gymharu ag 11% o bobl 65-79 oed.  
• Maint y cartref: roedd yr ymatebwyr a oedd yn byw mewn cartrefi â 3 neu fwy o bobl (er enghraifft, 32% o’r rheiny mewn cartrefi tri pherson) yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod o farchnad ar-lein na’r rheiny a oedd yn byw mewn cartrefi un-person (20%).
• Diogeledd bwyd: roedd yr ymatebwyr yn y categorïau isel (42%) neu isel iawn (44%) o ran diogeledd bwyd yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod o farchnad ar-lein na’r rheiny â diogeledd bwyd ymylol (30%) neu uchel (21%). 
• Cyfrifoldeb dros goginio: roedd y rheiny sy’n coginio (28%) yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod o farchnad ar-lein na’r rheiny nad ydyn nhw byth yn coginio (16%). 

Roedd defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol i archebu bwyd neu ddiod yn amrywio rhwng gwahanol gategorïau o bobl yn y ffyrdd canlynol: 

• Grŵp oedran: roedd oedolion 54 oed neu’n iau (er enghraifft, 15% o bobl 25-34 oed) yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod trwy’r cyfryngau cymdeithasol na’r rheiny dros 55 oed (er enghraifft, 1% o bobl 65-79 oed).  
• Diogeledd bwyd: roedd yr ymatebwyr yn y categorïau isel (15%) neu isel iawn (18%) o ran diogeledd bwyd yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod trwy’r cyfryngau cymdeithasol na’r rheiny â diogeledd bwyd ymylol (6%) neu uchel (5%). 

Roedd defnyddio apiau rhannu bwyd i archebu bwyd neu ddiod yn amrywio rhwng gwahanol gategorïau o bobl yn y ffyrdd canlynol: 

• Grŵp oedran: roedd oedolion iau yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ap rhannu bwyd nag oedolion hŷn. Er enghraifft, roedd 21% o oedolion 25-34 oed wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ap rhannu bwyd o gymharu ag 1% o bobl 65-79 oed.  
• NS-SEC: roedd myfyrwyr amser llawn (22%) yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ap rhannu bwyd na’r rheiny mewn grwpiau galwedigaethol eraill (er enghraifft, 4% o’r rheiny mewn swyddi goruchwylio a thechnegol is).
• Diogeledd bwyd: roedd yr ymatebwyr yn y categorïau isel (17%), isel iawn (16%) ac ymylol (16%) o ran diogeledd bwyd yn fwy tebygol o fod wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ap rhannu bwyd na’r rheiny â diogeledd bwyd uchel (7%)**. 

Pa mor aml y mae’r ymatebwyr yn archebu bwyd neu ddiod trwy lwyfannau ar-lein?

Ffynhonnell: Bwyd a Chi 2: Cylch 5 

Gofynnwyd i’r ymatebwyr a oedd wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ystod o lwyfannau ar-lein pa mor aml yr oedden nhw’n archebu bwyd neu ddiod trwy’r llwyfan hwnnw. Roedd y rhan fwyaf o’r ymatebwyr yn archebu bwyd neu ddiod o bob math o lwyfannau ar-lein 2-3 gwaith y mis neu’n llai aml, gyda lleiafrif yn defnyddio’r mathau hyn o lwyfannau o leiaf unwaith yr wythnos. Er enghraifft, roedd 22% o’r ymatebwyr yn archebu bwyd neu ddiod trwy gwmni archebu a dosbarthu ar-lein (er enghraifft, Just Eat, Deliveroo, Uber Eats) tua unwaith yr wythnos neu’n amlach, ac roedd 73% o’r ymatebwyr yn gwneud hyn tua 2-3 gwaith y mis neu’n llai aml (Ffigur 14) ^{(footnote 4)}.         

Pa fathau o fwyd a diod y mae’r ymatebwyr yn eu harchebu trwy wahanol lwyfannau ar-lein?

Ffynhonnell: Bwyd a Chi 2: Cylch 5 

Gofynnwyd i’r ymatebwyr a oedd wedi cwblhau’r arolwg ar-lein ac a oedd wedi archebu bwyd neu ddiod trwy ystod o lwyfannau ar-lein pa fwyd neu ddiod yr oedden nhw wedi eu harchebu trwy’r llwyfan(nau) yn ystod y 12 mis diwethaf. Roedd y mathau mwyaf cyffredin o fwyd a diod yn amrywio yn ôl y llwyfan. Prydau neu fyrbrydau wedi’u coginio a’u paratoi, bwydydd wedi’u pobi a phwdinau oedd y cynhyrchion a archebwyd amlaf trwy gwmnïau archebu a dosbarthu ar-lein (er enghraifft, Just Eat, Deliveroo, Uber Eats), gwefannau bwytai, siopau tecawê neu gaffis, apiau rhannu bwyd (er enghraifft, Olio, Too Good To Go), a chyfryngau cymdeithasol (er enghraifft, Facebook, Instagram, Nextdoor). Fodd bynnag, melysion a siocledi, a bwydydd wedi’u pecynnu oedd yn cael eu harchebu amlaf trwy farchnadoedd ar-lein (er enghraifft, Amazon, Gumtree, Etsy) (Ffigur 15) ^{(footnote 5)}.

Defnydd o’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd ar lwyfannau ar-lein

Mae’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd yn helpu pobl i wneud dewisiadau gwybodus o ran ble i fwyta allan neu siopa am fwyd trwy roi gwybodaeth glir am safonau hylendid busnesau. Mae busnesau’n cael sgôr o 0 i 5. Mae sgôr o 5 yn dangos bod y safonau hylendid yn dda iawn ac mae sgôr o 0 yn dangos bod angen gwella ar frys. Mae’r ASB yn rhoi’r cynllun ar waith mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon. 

Gofynnwyd i’r ymatebwyr a oedd wedi archebu bwyd neu ddiod trwy lwyfan ar-lein ac a oedd wedi clywed am y Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd pa mor aml yr oedden nhw’n gwirio sgoriau’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd wrth archebu bwyd a diod ar-lein. Roedd dros hanner (46%) o’r ymatebwyr yn gwirio sgoriau’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd yn aml (hynny yw, y rhan fwyaf o’r amser); roedd 31% o’r ymatebwyr yn gwneud hyn yn achlysurol (hynny yw, tua hanner yr amser neu weithiau); ac nid oedd 22% o’r ymatebwyr byth yn gwirio sgoriau hylendid bwyd ^{(footnote 6)}.

Gofynnwyd i’r ymatebwyr a ddywedodd eu bod yn chwilio am sgoriau’r Cynllun Sgorio Hylendid Bwyd wrth archebu bwyd neu ddiod ar-lein pa mor aml oedd y sgoriau’n hawdd eu canfod. Dywedodd bron i hanner (48%) o’r ymatebwyr fod y sgoriau’n aml (hynny yw, bob amser neu’r rhan fwyaf o’r amser) yn hawdd eu canfod; dywedodd 40% fod y sgoriau’n hawdd eu canfod o bryd i’w gilydd (hynny yw, tua hanner yr amser neu’n achlysurol); a dywedodd 3% nad oedd y sgoriau byth yn hawdd eu canfod ^{(footnote 7)}.

Gorsensitifrwydd i fwyd a defnyddio llwyfannau ar-lein

Mae gorsensitifrwydd i fwyd yn derm sy’n cyfeirio at adwaith corfforol gwael neu annymunol sy’n digwydd o ganlyniad i fwyta bwyd penodol. Ceir gwahanol fathau o orsensitifrwydd i fwyd gan gynnwys alergedd bwyd, anoddefiad bwyd a chlefyd seliag ^{(footnote 8)}.

Mae’r ASB yn darparu canllawiau i fusnesau bwyd ar ddarparu gwybodaeth am alergenau i’w cwsmeriaid. Yn ôl y gyfraith ^{(footnote 9)}, rhaid i fusnesau bwyd yn y DU roi gwybod i’w cwsmeriaid os ydyn nhw’n defnyddio unrhyw un o’r 14 prif alergen yn y bwyd a’r ddiod maen nhw’n eu darparu ^{(footnote 10)}. Mae’r gofynion o ran labelu alergenau sy’n ofynnol yn wahanol gan ddibynnu ar sut mae bwyd yn cael ei werthu a’r math o fwyd sy’n cael ei werthu. Os yw bwyd yn cael ei werthu ar-lein, dylai gwybodaeth fod ar gael i gwsmer cyn iddyn nhw gwblhau’r broses o brynu’r bwyd, a phan fydd y bwyd yn cael ei ddosbarthu, Canllawiau ar alergenau ar gyfer busnesau bwyd, yr ASB.

Gofynnwyd i’r ymatebwyr sydd â gorsensitifrwydd i fwyd, neu sy’n byw gyda rhywun â gorsensitifrwydd i fwyd, pa mor aml y maen nhw’n chwilio am wybodaeth sy’n eu galluogi i nodi bwyd a allai achosi adwaith gwael neu annymunol wrth archebu bwyd neu ddiod ar-lein. Roedd un o bob pump (20%) o’r ymatebwyr bob amser yn chwilio am wybodaeth a fyddai’n eu galluogi i nodi bwyd a allai achosi iddyn nhw gael adwaith gwael neu annymunol, ac roedd 38% o’r ymatebwyr yn chwilio am yr wybodaeth hon yn llai aml (hynny yw, y rhan fwyaf o’r amser, tua hanner yr amser, yn achlysurol). Fodd bynnag, nid oedd oddeutu 4 o bob 10 (37%) o’r ymatebwyr byth yn chwilio am wybodaeth a fyddai’n eu galluogi i nodi bwyd a allai achosi adwaith gwael neu annymunol wrth archebu bwyd neu ddiod ar-lein ^{(footnote 11)}.